Suy tư giữa tháng mười một 2016
SUY TƯ GIỮA THÁNG MƯỜI MỘT 2016
Ớ Pháp hàng năm trong tháng mười một , mọi người đều được nghỉ hôm 01-11 ( là Lễ công giáo Toussaint ) và ngày 11-11 ( kỷ niệm ký kết chấm dứt thế chiến 1914-1918 ) .
Riêng tôi vào dịp này tôi còn thương nhớ người chị quý mến bị bệnh ung thư chấm dứt cuộc đời , đã hơn mười năm nay . Năm ấy chị tôi đang tươi cười chuẩn bị nghỉ việc để về hưởng hưu trí với gia đình êm ấm , sau suốt một cuộc đời làm việc dược sĩ đầy hy sinh . Cuộc đời sao nhiều bất công quá . Trong dịp Lễ Toussaint ở Pháp các gia đình tổ chức đi thăm mộ , có khi ở xa , hàng năm tôi đi thăm nhiều nghiã trang ở vùng Pảris , vùng Lyon , vùng Ardèche … Trong thời gian Toussaint các nghĩa trang rất đẹp , các mộ được lau chùi sạch sẽ, có nhiều bình hoa và đóa hoa đẹp , đặc biệt hoa chrysanthème , rất đẹp và nhiều màu sắc ( ở nước phương đông chúng ta chỉ một màu trắng là tiêu biểu cho đám ma ) .
Ngoài các mộ gia đình , ở Lyon chúng ta còn có ngôi mộ tập thể của Hội Người Việt vùng Rhone tại nghía trang Loyasse, Lyon quận 5 , gần nhà thờ Fourvière . Thành phố Lyon có hai con sông Rhone Saone , và hai ngọn đồi , Fourvière là ngọn đồi để đọc kinh ( la colline qui prie ) , Croix Rousse là ngọn đồi lao động ( la colline qui travaille ) , và nghĩa trang Loyasse là một nghĩa trang 'lịch sử' ở Lyon , như nghĩa trang Père Lachaise ở Paris .
Tôi còn nhớ vào những năm 1980 , anh Lâm thành Mỹ ( Tổng thư ký của Hội UGVR ) đề nghị chúng ta 'mua' một mộ tập thể ( nhiều chỗ ) ở nghĩa trang Loyasse ! Anh Mỹ có được biết lúc đó ở Marseille có một khu mộ cho Việt kiều . Trong ban chấp hành chúng tôi bàn cãi , lúc đó hội viên đông ( khoảng 300 hội viên đóng niên liễm hàng năm ! ) , Hội mới thành công đóng góp mua được hội quán đường Sainte Geneviève năm 1977 . Tôi cảm động nghe một số bác nói rằng họ sống một mình , hay gia đình không có con cháu , chắc sẽ lìa đời trên sứ Pháp . Chính các bác này đã đưa sáng kiến đóng góp mỗi người 5000F ( tương đương với 900€ ) để 'giữ chỗ an nghỉ ' ở đây . Và Hội đã thành công 'mua' được cái ngôi mộ tập thể ở nghĩa trang Loyasse ! Lịch sử có nhiều thay đổi , hòa bình đến với chúng ta năm 1975 , có nhiều người về thăm gia đình và quê hương sau 1985 ! tôi còn nhớ tên các bác có đóng góp cho cái mộ này , nay may mắn nằm nghỉ an lạc ở Việt Nam bên cạnh gia đình nơi quê mình . Chúng ta mong cái mộ tập thể này ở Lyon sẽ tồn tại ' sống mãi' trong cộng đồng chúng ta .
Cũng trong dịp Lễ Toussaint tôi có dịp thấy ở nghĩa trang Saint Genis Laval , một thị xã cạnh Lyon một tượng đài để tưởng niệm những người chiến binh Pháp chết trong thế chiến 1914-1918 . Lịch sử tàn bạo , chỉ trong 4 năm mà mấy triệu người bị chết ở Pháp , riêng ở trận Verdun có 300 000 người bỏ mạng . Các bạn có đi thăm nước Pháp , ở mỗi làng , tuy nhỏ nhưng cũng có tượng đâì tưởng niêm với tên khắc trên đá . Ở tượng đài ở Saint Genis Laval có ghi là có 911 binh sĩ được chôn ở đây . Tôi rất ngạc nhiên với con số tử vong này , chứ vào những năm 1918 Saint Genis Laval chỉ là một làng nhỏ ( chừng 1000 dân ) . Sau khi trao đổi với anh Pham Joel , chuyên viên nghiên cứu về thế hệ 'công binh' ( Main d' Oeuvre Indochinoise , 1939 ) , chúng tôi suy nghĩ rằng vào những năm 14-18 các nhà thương ở Lyon hoàn toàn bị 'kẹt kín' , nên chắc phải biến một số trường học thành ' nhà thương' cho thương binh . Vì vây ở nghĩa trang Saint Genis laval mới có con số 'khủng khiếp ' , 911 binh sĩ tử vong ! Ngày hôm nay ở thị xã Pierre Bénite , sát cạnh Saint Genis Laval , là nhà thương Lyon Sud , lớn nhất trong vùng .
Trên tượng đài này có ghi khoảng 300 tên . Trong đó có 10 người mang tên việt ! Bao nhiêu người chết mà không biết tên . Tôi xin phép chép tên các bác đã bỏ mình tại đây ( viết theo chữ pháp ) : vu van sinh-vo phi san-tran hly -pham van niem- pham van bon-nguyen van vuang-ng van may-n'guyen thong-n'guyen klack le--dang ta
Lịch sử các bác 'công binh' ( thế chiến 1939-1945 ) đã được biết khá rõ ( xem site của anh Joel Pham : main d'oeuvre indochinoise.fr ) , nhưng thế hệ trong thế chiến 1914-1918 ít được biết đến . Chúng ta được biết nước Pháp đã mang từ Việt Nam 80 000 -90 000 người sang đánh nhau ở Âu Châu ( 20 000 người năm 1939 ) . Chúng ta không rõ bao nhiêu người đã bỏ mình trên các chiến trường , bao nhiêu người trở thành thương phế binh tàn tật ? Chúng ta cúng được biết sau 1918 , những người sống sót bị đưa về xứ Đông Dương ...Tôi được nghe bà LÊ van Ho Mỉreille , nghiên cứu viên Pháp , kể trong bài trình bày nhân dịp hội thảo ở Villeurbanne năm 2014 ' Năm Pháp-Việt' .
Tháng 11 năm 2016 , tình hình trên thế giới khủng hoảng , tình hình trên đất Pháp vô cùng căng thẳng : chiến tranh Irak, Syrie, Yêmen, Lybie, Soudan...Etat Íslamique ' phát xít Hồi ' mang chiến tranh ngay trên đất Pháp , giết hại cả trăm người vô tội , kể cả người Á rập hay Hồi giáo . Cũng phong trào phát xít Hồi này dã đưa đến hơn triệu người phải di tản hay chọn làm thuyền nhân . Trong nhũng ngày tháng hôm nay tôi nhớ lại các hình ảnh của các thuyền nhân người Việt chúng ta sau 1975 . Năm 1989 , trong chuyến đi thăm Việt Nam lần đầu , tôi có đi thăm Vũng Tàu . Tôi còn nhớ hôm đó tôi rất cảm động khi đi thăm cái chùa được xây vào những năm 1964 ( sau đảo chính lật đổ ông Ngô đình Diệm ) : Có lẽ là cái chùa lớn đầu tiên Việt Nam được xây trông ra biển , và trên sân chùa có một tượng lớn Phật Bà Quan Âm … Năm nay 2016 , sau khi Anh Quốc rút khỏi UE , Trump trúng cử tổng thống ở Mỹ, các đảng chính trị 'cực đoan ' 'chống dân ngoại quốc' bành trướng khắp UE... Tôi cầu mong Etat Islamique sớm bị tiêu diệt ở Irak, Syrie...và các phong trào phát xít Hồi , sunnite cũng như chiite , sẽ bị lên án chống đối khắp nơi trên thế giới , ngay bởi các dân tộc theo đạo Hồi .
Vũ Hồng Nam ( Lyon )
11-11-2016
Ảnh : mộ UGVR ở nghĩa trang Loyasse ( Lyon (5è )
tượng đài chiến tranh 14-18 ở Saint Genis Laval
Paris 11-2015 sau khi bị IS tấn công ( ảnh chụp trên TV pháp )
